İki veya birden fazla tekne arasında denizde çatışmayı önleme için uluslararası kabul görmüş 38 kural vardır. Her denizci ve özellikle de kaptan bu kuralları bilmek ve uygulamak zorundadır.
“Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü” hakkında Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi tarafından yayınlanmış bir kitap vardır ve bu kitabın her teknede bulunması zorunludur. Pek tabi ki bu kitabı sadece teknenizde bulundurmanızın pratikte hiç bir yararı yoktur, önemli olan bu kitapta yazılanları okuyup anlayabilmek ve herhangi bir çatışma olmadan sağ salim gideceğimiz noktaya ulaşabilmektir.
Çatışmayı önleme tüzüklerine anlatılan temel kavramlar hangi durumda hangi tip teknenin yol vermesi gereğine dayanır. Bu kurallar kara trafiğinde de vardır ve yönetmeliklerde anlatılır. Örneğin bir kavşağa yaklaştığınızda yavaşlamanız gerekir vb. Fakat maalesef bu kuralların olması illaki bunların herkes tarafından uygulanacağı anlamına gelmez. Bu nedenle çatışmayı önlemede benim kişisel tavsiyem haklı olmak değil, hayatta kalmaya bakmanızdır. Bunu yazmamın nedenini bir çoğunuz anlamışsınızdır, bu kurallar birçok denizci tarafından ya bilinmiyor ya da uygulanmıyor. Bu nedenle haklı olsanız bile, bir sorunla karşılaşacağınızı hissettiğinizde, gerekli tedbirleri alın hatta gerekiyorsa gerekli manevraları da yapın.
HAKLI OLMAK DEĞİL, HAYATTA KALMAK ÖNEMLİDİR!
Çatışmayı önleme konusunda bütün mevzuatı anlatmak yerine önemli noktaları burada vurgulamak istiyorum. Detaylara bakmak için denizde çatışmayı önleme mevzuatı Adalet Bakanlığının İnternet Sitesinde mevcuttur. Aşağıdaki bağlantıdan mevzuata ulaşabilirsiniz.
http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/5122.html
Aşağıda kuralların özetini vermeye çalıştım:
Gözcülük (Kural 5)
“İçinde bulunulan durum ve koşullarda, durumun ve çatışma tehlikesinin tamamen değerlendirilmesini sağlamak üzere, elde mevcut tüm uygun araçların yanı sıra her tekne her zaman tam bir görme ve işitme gözcülüğü de yapacaktır.”
Emniyetli Hız (Kural 6)
“Çatışmayı önlemek üzere, uygun ve etkili harekete geçebilmek ve içinde bulunulan durum ve koşulların gerektirdiği bir mesafede durdurulabilmesi için, her tekne her zaman emniyetli bir hızla ilerleyecektir.”
Emniyetli hızın uygun tekne ve hava koşullarına göre uygun olması gereklidir. Bunların detayları mevzuatta belirtilmiştir.
Çatışma Tehlikesi (Kural 7)
“Her tekne çatışma tehlikesi olup olmadığını saptamak için içinde bulunduğu durum ve koşullara uygun olan elde mevcut araçların tümünü kullanacaktır. Herhangi bir tereddüt mevcut olduğu takdirde, böyle bir tehlike varsayılacaktır.”
Çatışma tehlikesi olup olmadığını anlamak için mutlaka birkaç kez kerteriz alarak diğer teknenin konumu ve hızı saptanmaya çalışılmalıdır. Eğer sonraki kerterizlerde diğer tekne geride kalıyorsa sorun yok siz geçeceksiniz demektir veya diğer tekne daha önde olursa o sizi geçecektir demektir.
- Çatışma tehlikesi (Kural 7)
Çatışmayı Önleme Hareketi (Kural 8)
Çatışmayı engellemek için her türlü aksiyonun alınması önemlidir. En önemli aksiyonların başında hızı azaltma, arttırma veya yeri geldiğinde tornistan gitme dikkate alınmalıdır. Bunun dışında manevra alanı varsa “diğer teknenin görebileceği” şekilde manevra yapmak çatışmayı büyük ölçüde önleyecektir.
Burada yapılan en büyük hata, gerek hız değişimleri gerekse manevraların karşı tarafın anlamasının güç olduğu şekilde hafif yapılmasıdır. Yapabildiğiniz kadar abartılı bir manevra veya hız değişimi yapmalısınız ki diğer tekne sizi anlayabilsin ve sizin yaptığınız aksiyonu destekleyecek bir aksiyon alabilsin. Örneğin siz hızınızı biraz düşürürseniz karşı taraf bunu anlamayıp o da düşürürse sadece zaman kaybetmiş ve tehlikeyi büyültmüş olursunuz.
Dar Kanallar (Kural 9)
Bu kurulda dar kanallarda ne yapılması gerektiğini özetliyor. Kısaca şunları söyleyebiliriz (detaylar için mevzuata bakabilirsiniz):
- Mümkün olduğu kadar kanalın kendi sancak tarafına yakın seyredilmesi.
- Kanalı kapatacak şekilde balıkçılık yapılmaması veya demirlenmemesi
Özellikle İstanbul veya Çanakkale Boğazları gibi işlek kanallarda kanal haritalarına mutlaka bakın, orada belirtilmiş kanal yollarını izleyin. Mevzuatta bahsedilen kanallar bu kanallardır öte yandan küçük bir tekne ile kanalın içine girmeden boğazda ilerlemek istiyorsanız, kanalın tam ters yönünde kanalın içine girmeyecek şekilde olabildiğince kıyıya yakın bir şekilde seyir yapmanız gerekir.
Yelkenli Tekneler (Kural 12)
Öncelikle bu maddeyi aynen yazıyorum, kural çok net ve basit:
a-) Çatışma tehlikesi mevcut olacak şekilde iki yelkenli birbirine yaklaşırken bu teknelerden biri aşağıda yazılı olan şekilde diğerinin yolundan çıkacaktır.
(i) Rüzgarı farklı bordalardan kullanan teknelerden rüzgarı iskeleden kullanan tekne diğerinin yolundan çıkacaktır.
(ii) Her iki tekne de rüzgarı aynı taraftan kullanıyorsa rüzgar üstünde olan tekne rüzgar altında olan teknenin yolundan çıkacaktır.
(iii) Rüzgarı iskeleden kullanan bir tekne rüzgar üzerinde bir tekne görür ve bu gördüğü teknenin rüzgarı iskele tarafından mı yahut sancak tarafından mı kullandığını saptayamazsa gördüğü diğer teknenin yolundan çıkacaktır.
(b) Bu kuralın amaçları için, ana yelkenin şiştiği taraf veya seren yelkenli bir teknede baştan kıça doğru olan en büyük yan yelkenin şiştiği tarafın aksi tarafı rüzgar üstü sayılacaktır.”
Kısaca şekil üzerinde özetleyecek olursak:
-
Sancak kontra olan yelkenlinin her zaman geçiş üstünlüğü vardır.
-
Rüzgar üstündeki yelkenli rüzgar altındaki yelkenliye her zaman yol verir.
Yetişme (Kural 13)
Maddenin önemli kısımlarını aynen yazıyorum:
b) Herhangi bir tekneye, kemeresinin 22.5 derece (2 kerte) den daha fazla gerisindeki herhangi bir yönden yaklaşan bir tekne, yani yetişmekte olduğu tekneye göre, geceleyin o teknenin sadece pupa fenerini görüp borda fenerlerinden hiçbirini göremeyecek mevkide bulunan tekne “yetişen bir tekne” sayılacaktır.
(c) Bir tekne diğer bir tekneyi yetişip geçtiği hususunda herhangi bir tereddüde düştüğü takdirde, kendini yetişen tekne sayarak buna göre hareket edecektir.
(d) İki tekne arasındaki kerterizlerde sonraki herhangi bir değişim, yetişen tekneyi bu Kurallara göre, aykırı geçen bir tekne yapmayacak veya yetişilen tekne tam olarak geçilinceye ve neta oluncaya kadar, yetişen teknenin yükümlülüğünü kaldırmayacaktır.
Pruva pruvaya geliş durumu (Kural 14)
Maddeyi aynen aktarıyorum:
a) Kuvvetle yürütülen iki teknenin, çatışma tehlikesi söz konusu edilecek surette, birbirlerine karşı veya karşıya yakın birer rota ile yaklaşmaları halinde, bu teknelerden her biri diğerinin iskelesinden geçmek üzere, rotasını sancağa değiştirecektir.
(b) Bir teknenin diğerini pruvasında veya pruvasına yakın ve gece silyon fenerlerini bir doğru üzerinde veya doğruya yakın bir halde ve/veya her iki borda fenerini birlikte gördüğü, gündüz ise, diğer tekneyi buna benzer bir durumda gördüğü zaman, yukarıdaki durumun mevcut olduğu varsayılacaktır.
(c) Böyle bir durumun varlığından tereddüde düşen bir tekne bu durumun hakikaten mevcut olduğunu varsayacak ve buna uygun olarak hareket edecektir.”
Diğer önemli kurallar fenerler ve gece seyrinde teknelerde yanması gereken fenerleri anlatır. Bu işaretleri “Seyir fenerleri” adlı kısımda bulabilirsiniz.
Ayrıca düdükle işaretleşme hem görüş açıkken hem de görüş kapalıyken (gece veya siste) kullanılan ve bilinmesi önemli işaretlerdir. Bu işaretleri Dümenbaşı bölümünde “Sesli (Düdükle) Haberleşme” adlı kısımda bulabilirsiniz
