Can yeleği, tekneden kazara düştüğümüzde veya tekneden ayrılmamız gerektiğinde sudaki tek güvencemizdir. Bu nedenle kendimize uygun bir can yeleğinin seçilmesi çok önemlidir. Bu konuda “Can yeleği seçimi ve termolojisi” adlı makaleyi okumanızı tavsiye ederim.
Peki can yeleklerindeki yüzerlilik ne anlama geliyor ve nasıl hesaplanıyor?
Can yeleklerinin üzerinde genellikle yüzerliliği (İng. buoyancy) belirten ifadeler vardır. Yüzerlilik Avrupa’da genelde N harfi ile ifade edilir. Örneğin 150N, 290N gibi. N harfi Netwon biriminin kısaltmasıdır ve 10 Netwon 1Kg yüzerliliğe denk gelir.
Örneğin 150N bir can yeleğiniz varsa 15Kg yüzerliliğe sahip olursunuz. Hayır dalga geçmiyorum, teknik hesabı budur. Şimdi biraz daha derine inelim…
Eğer kilonuz 70Kg ise bunun yaklaşık %80’i sudur. Su, su üzerinde bir yüzerliliğe sahip olmak zorunda değildir yani etkisiz elemandır. Bu nedenle 70Kg yerine 70 x 0.2 = 14 kg’lık bir ağırlığı yüzdürmek zorundasınız. Bunun üzerine bir hesap daha yapmamız gerekir çünkü 14kg’ın bir kısmı da yağdır ve yağ sudan hafiftir. Yağı da dikkate alacak olursak %20 yerine %15’lik bir kısmı yüzdürmemiz gerektiğini kabaca söyleyebiliriz. Bu son hesaba göre 70 x 0.15 = 10,5Kg dır. Yani can yeleğinin 10,5Kg’ı yüzdürmesi beklenir.
Şimdi gelelim can yeleği hesabına, eğer 150N bir can yeleğimiz varsa 150N / 10 = 15Kg (10N = 1Kg formülünden). 70Kg’lık bir kişinin yüzdürülmesi gereken ağırlığı 10,5Kg olduğundan 150N yüzerliliğe sahip bir can yeleği rahatlıkla bu kişiyi su üzerinde tutabilir.
Yukarıdaki hesaptaki insan bedenindeki su ve yağ oranları genelleme yapılarak hesaplanmıştır. Bazı kişilerde yağ oranı çok az olabilir, su oranı da farklı olabilir. Bu nedenle hesabı yaparken biraz emniyetli rakamlar alın veya en azından kendi ve çevrenizde sizinle birlikte sürekli açılan kişilerin oranlarını öğrenin. Genellikle 150N yüzerliliğe sahip bir yelek 100Kg ağırlığına kadar yüzerlilik sağlayabilir. Yine de 90 kilonun üzerinde kişiler varsa daha yüksek yüzerliliğe sahip can yeleklerini tercih edebilirsiniz.
Yanınızda suya atlarken (veya düşerken) yüzerliliği düşük ekipmanlar varsa (bıçak, vb.) bunları da hesaba katın. Ayrıca suya düşen birisini kurtarmak üzere suya atlamanız gerekiyorsa daha yüksek bir yüzerliliğe sahip can yeleği işinize çok yarayacaktır.
