Tekne alırken veya kiralarken en önemli konulardan biri ana yelkeninin tipidir. Çünkü bunu birkez seçtiniz mi değiştirmesi pahalı ve zahmetlidir. Furling ana yelken veya klasik ana yelken iki popüler seçimden biri.
Klasik ana yelkenler yıllardır kullanılmasına rağmen sarma ana yelkenler son 15-20 yılda oldukça popüler oldu ve çoğu performans teknelerinde bile kullanılmaya başlandı. Aralarındaki farkı uzun uzun yazmak yerine avantajları ve dezavantajlarını listelemek daha anlaşılır olacaktır.
Direk içi furling ana yelken avantajları:
- Açma ve kapama işlemleri özellikle büyük tekneler için çok daha basit ve zahmetsizdir, çoğu zaman havzuluktan çıkmanız gerekmez.
- Daha az kişi ile yönetilebilir.
- Camadan atmak daha basit hatta istediğiniz yelken büyüklüğünü ayarlayabilirsiniz. Ani hava değişiklerinde bu avantaj sağlar özellikle hava sertleştiğinde.
- Yelkeni kapattığınızda daha temiz bir görüntü oluşur.
- Bumba üzerinde lazybag gibi kılıflar ile uğraşmanıza gerek kalmaz.
- Lazyjackler yelken alanında bazen takılmalara yol açar, direğin tepesine doğru birsürü halatla uğraşmak zorunda kalabilirsiniz. Direk içi sarma ana yelkende bularla uğraşmak zorunda kalmazsınız.
Direk içi sarma ana yelken dezavantajlar:
- Dikey sarılan yelken olduğundan güngörmez yakası tarafından yelkenler genelde daha küçük olur ve bu da daha az itiş gücü oluşturur. Klasik ana yelken bu açıdan daha performans sunar.
- Yelkene yerleştirilen çıtalar (batten) dik olduğundan klasik ana yelkenlerdeki yatay çıtalar kadar yelken şekline olumlu katkısı olmaz özellikle güngörmez yakası daha çok pırpırlar ve yelkende güç olduğunda da güngörmez yakası yeterli direnci oluşturup gücü tutamaz. Yelkenler eskidiğinde bu etkiler daha çok hissedilir. Dikey çıtalar güç üretmede etkisizdirler.
- Eğer düzgün sarılıp açılmazsa direk içinde yelkenler sıkışabilir, bu en çok karşılaşılan sorunlardandır. Az kişi ile kontrol edilmesine rağmen dikkatli açıp kapatmak gerekir. Klasik ana yelkende takılma sorunu olmaz çok hızlı şekilde yelkeni indirebilirsiniz.
- Yelkenler sarma yapıda direğe sarılacağından yelkenin mümkün olduğu kadar düz olması gerekir halbuki şekilli yelkenlerin performansı herzaman daha iyidir.
- İstediğiniz kalınlıkta ve tipte yelken alıp takmak daha zordur, direk yapınıza göre daha dikkatli seçim yapmanız gerekir ve maliyet olarak daha pahalıdır.
- Direk içi sarma işlemi sırasında daha hızlı eskime ve aşınma oluşabilir.
Performans açısından baktığınız zaman klasik yelkende hem yelkenin büyüklüğü (özellikle güngörmez yakasındaki fark) hem de çıtaların yatay konumlandırılabilmesi yelken pefromansı açısından kesinlikle daha iyidir. Ama çoğu gezi tekneleri için bu çok önemli bir sorun değildir ama yelken performansını olumsuz etkiler. Performansla ilgili bilgili almak isterseniz İleri Yelkencilik sayfasına bakabilirsiniz.
Çoğu amatör yelkenci genelde kullanılabilirliğe bakar. Bu noktada camadan konusu tamamen çözüldüğünden bir çok amatör denizci için direk içi sarma yelken olmazsa olmazdır.
Yelkeni sararken veya açarken takılması durumu ise sarma yelkenlerin seçimindeki en büyük soru işaretlerindendir. Bu şekilde yelkenleri bıçakla yırtarak kapatmaya çalışan bir çok denizci vardır. Bazı kaynaklar yelkenin sarılırken çarmıh tellerine ve direğe yük bindirdiğini idda etmektedirler, bu ne kadar doğru bilmiyorum ama bazı modellerde böyle bir sorun da olabilir.
Özetleyecek olursam;
Yelkenin doğası gereğiyle yatay şekilde açılıp kapanmasını gerektirir. Batenlerin de yatay olması yelken mantığı açısından doğru olanıdır. Klasik ana yelkdende yaşanan sorunlar üreticileri farklı çözümlere itmiş ve performansdan ödün verme adına direk içi sarma yelkeni verimsiz de olsun geliştirmişlerdir. Uzak seyehatlere çıkacaklar off-shore yelken yapacaklar sarma ana yelkende çıkabilecek sorunlardan ve performans açısından genelde klasik ana yelkeni tercih ediyorlar. Her iki seçiminde birbirlerine göre avantajları olduğundan kullanıcının kendi kriterlerine göre karar vermesi önemlidir.
Seri üretimlerde şimdilik kullanılmayan başka bir yelken türü de bumba üzerine sarma ana yelkendir. Direk içi ana yelkenin tüm avantajlarını barındırırken performans ve sıkışma açısından sorun çıkartmayacağını düşündüğüm bir tip ana yelken. Ayrı bir yazıda da bu konudan bahsederim.
Furling ana yelken konusunda yabancı bir kaynak isterseniz şu videoyu izlemenizi tavsiye ederim:
