Rota nasıl çizilir, sapmalar nasıl hesaplanır konularını “Rota nasıl çizilir” adlı makalede anlatmıştık. Şimdi harita üzerinde bir rota çizdiğimizi, bu rotanın pusula açısını da hesapladığımızı ve bu pusula açısına göre yola çıktığımız varsayalım. Şekilde A noktasından B noktasına olan kırmızı renkli rotamızı görebilirsiniz. Yalova’dan Büyükada’ya gidiyoruz.
T= 335
V= 5E
M= 340
D = 2W
C= 338
Harita üzerinde 335 ama tekne pusulasında 338 dereceyi izleyerek yola çıktık.
Doğal ve yapay sapmalar dışında rotamızı etkileyen akıntı ve rüzgar gibi başka faktörler de vardır. Yelkenli tekne ile orsa veya apaz yelken yaparak gidiyorsak rüzgar’ın oluşturduğu leeway sapması veya sert akıntıların oluşturduğu sapmalar neticesinde her zaman rotamızdan sapmak mümkündür.
Bunun dışında yapay sapma D değerini de tam olarak bilmiyor olabiliriz. Bundan dolayı özellikle uzun bir düz rotada gideceksek, rota üzerinde belirli yerlerde ölçüm yaparak rotanın üzerinde olup olmadığımızı kontrol etmemiz gerekir. Bunu da kerteriz alarak yapabiliriz.
Kerteriz almak ne demek?
Kerteriz almak en kısa açıklamasıyla bulunduğumuz noktadan fener, burun, ada gibi sabit bir cisme olan açımızı hesaplamak için kullanılan yöntemdir. Kerteriz almak için el tipi kerteriz pusulasına ihtiyaç duyarız. El tipi kerteriz pusulasını aynı bir tüfekle nişan alır gibi kerteriz alacağınız noktaya tutarız, pusulanın ölçtüğü derece sizin kerteriz açınızdır.
Yukarıdaki resimde görüldüğü gibi haritada rahat olarak belirleyebileceğimiz ve tekne üzerinde çıplak gözle seçeceğimiz bir fener, kayalık, burun hatta varsa yüksek bir bina’yı kerteriz noktası olarak alabiliriz. Kerterizlerin mümkün olduğu kadar birbirlerine dik açıda olmasına dikkat etmeliyiz.
Kerteriz alırken mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde kerteriz alıp haritaya çizmeye gayret göstermeliyiz. Bizim örneğimizde olduğu gibi 2 ayrı noktadan kerterizimizi alıp haritaya işaretlediğimizi varsayalım.
Aldığımız kerterizi, “Rota nasıl çizilir” adlı makalede anlatıldığı gibi doğal sapma ve yapay sapmalardan arındırılarak haritaya çizilir. Teknemizin rotasını hesaplamak için daha önce haritaya çizdiğimiz T rotasından pusula derecesi olan C’yi hesaplıyorduk, bu sefer TVMDC formülünü tersten işletip, aldığımız kerteriz bizim C değerimiz olacak biz, T’yi bulmaya çalışacağız. Formülü aynen kullanıp sadece toplama yerine çıkarma yapacağız. Bulduğumuz açıyı harita üzerine çizeceğiz. Bunu her iki kerteriz için yaptığımızda, haritadaki gibi bir şekil ile karşılaşabiliriz. 2 kerteriz noktasının birleştiği yer bizim bulunduğumuz mevki olacaktır. Bu örnekte bulunduğumuz yer çizdiğimiz rotanın dışında bir yer, bu durumda belli bir oranda İstanbul’a doğru kaymışız, ya rüzgardan ya da akıntıdan dolayı.
Bundan sonra bulunduğumuz yerden B noktasına yeni bir rota çizip, yeniden C pusula derecesini hesaplayıp rotamızı düzeltmemiz gerekecektir.
