Ana Sayfa Eğitim Yelken trimi ve bükülme (twist)

Yelken trimi ve bükülme (twist)

3330

Twist veya bükülme, yelkenlerin üst güngörmez yakalarının rüzgar üzerine doğru bükülmelerine denir.

Twist’e ihtiyacımız vardır çünkü su yüzeyindeki rüzgarla, direğin üst noktasındaki rüzgar hızı aynı değildir. Direğin üstündeki rüzgar biraz fazla olsun ne olacak diyebilirsiniz. Ama konu o kadar basit değil. Maalesef birçok kaynakta konu birazdan anlatacağım detayla anlatılmaz, sadece hangi durumda ne yapılacağı anlatılır, bundan dolayı da özellikle yeni yelkenciler şimdi ne yapalım diye soru işaretleri içinde yelken yapmaya çalışırlar.

Aşağıdaki şekilde göstermeye çalıştığım gibi yelken üzerine farklı yüksekliklerde farklı gerçek rüzgar etki eder. Dikkat edin, zahiri rüzgar demedim, gerçek rüzgar dedim. Teknenin de hızı olduğunu düşündüğümüzde gerçek rüzgar ile teknenin oluşturduğu rüzgarın bileşkesi sonucu oluşan zahiri rüzgar, hem büyüklük hem de atak açısı (İng. angle of attack) olarak farklı olacaktır. Atak açısını tüm yelken üzerinde aynı noktaya getirmek için yelkenin yukarısına doğru bir twist vermemiz gerekir. İşte teknik olarak neden twist vermemiz gerektiğinin kısa açıklaması budur ve bu yelken performansı için çok önemlidir.

Twist, ana yelken iskotasının gerilimi (ana yelken iskotası) ve pupa palangası ile ayarlanabilir.

Twistin oluşup oluşmadığını iki yöntemle anlayabiliriz:

  • Güngörmez yakasındaki çıtaya bakarak: Amacımız güngörmez yakası üzerindeki üst çıtanın bumba ile paralel olmasını sağlamaktır. Bu çok kabaca twistin yeterli olup olmadığını bize gösterir.
  • Güngörmez yakasının üstündeki kılavuz tüye bakarak: Eğer kılavuz tüy yelkenin arkasına doğru dalgalanıyorsa (uçuyorsa) ayar doğrudur, eğer kılavuz tüy, bir girdap varmış gibi dönüyorsa, twist doğru yapılmamıştır.

Aşağıdaki şekilde (1) doğru yapılan twistin kılavuz tüye nasıl etki ettiğini görebilirsiniz. Tüy, ana yelkenin arkasından arkaya doğru süzülür. Diğer örnekte ise (2) kılavuz tüy arkaya doğru kıvrılmaktadır, bu tapılan twistin doğru olmadığını bize gösterir.

Ana yelken arabası, ana yelken iskotası gibi bir twsit verebilse de twist’i ana yelken arabası ile değiştirmenin bazı sıkıntıları olabilir; çünkü ana yelken arabasını rüzgar kuvveti dengelemede veya teknenin yatmasını dengelemede kullanabiliriz. Ayrıca geniş apaz ve pupa giderken de twisti ana yelken arabası ile kontrol etmek anlamsızdır. Yine de ana yelken arabasının twisti etkileyeceğini bilmenizde büyük yarar var.

Peki twsit ayarlamaya nasıl başlamalıyız? Öncelikle ana yelken iskotasını ve ana yelken arabasını ayarlayarak bumbayı ortaya getirin. Çoğu zaman en iyi atak açısı bu şekilde yakalanır. Bundan sonrasında twisti vermek için rüzgar hızına bakarak karar vermek en doğrusu olacaktır:

Twist vermek için ana yelken iskotasını veya pupa palangasını boşlayabiliriz. Aynı şekilde twisti azaltmak için iskotayı veya palangayı germemiz gerekir.

Çok hafif havalarda ekstra twist vermek gerekebilir, Bu durumda üst çıtanın hizası bumbadan yaklaşık 5 derece kadar rüzgar altına kayabilir. Bu durumda bumba ve ana yelken arabası ortada olmalıdır.

Dalgalı denizde de twist vermek önemlidir. Bu yelkenin güngörmez yakasındaki gerginliği azaltır ve yelkenin zarar görmesini engeller.

Çok rüzgarlı havada ise en önemli konuların başında teknenin yatma açısıdır (İng. heeling). Yatmayı azaltmak için de twist oldukça fayda sağlar.