AIS (Automatic Identification System – Otomatik Tanımlama Sistemi) nin kısaltmasıdır. AIS seyir güvenliğini arttırmak için gemilerin ve teknelerin kimliğini,konumlarının, yönlerinin ve hızlarının belirlenmesini sağlayan bir cihazdır.
AIS sayesinde aşağıdaki haritada gördüğünüz gibi, eğer teknenizde AIS cihazı varsa teknenizin yanındaki gemileri veya dünyanın herhangi bir yerindeki gemileri ve konumlarını görebilirsiniz.
Her renk farklı tipte gemileri/tekneleri ifade eder. Yukarıdaki örnek www.marinetraffic.com firmasına ait bir gösterim ve burada yeşil renkli gemiler kargo gemileri, kırmızılar tanker, mor yatlar, turuncu balıkçılar, açık maviler kıyı güvenliği vb. Gemi şeklinde olanlar hareket halinde olanlar, kare şeklindekiler ise demirlemiş olan gemileri ifade eder. Gemilerin üzerlerine fare ile geldiğinizde geminin adı, hızı hangi açı ile yol aldığı gibi bilgilere anında ulaşmanız mümkün.
AIS uydu veya VHF bandı üzerinden yayın yapabilen TDMA (Time Division Multiple Access) denilen bir teknoloji ile çalışır. TDMA mobil (cep) telefonu için geliştirilmiş ağırlıklı olarak uzak doğuda kullanılan bir iletişim teknolojisidir. Günümüzde bu teknolojinin yerini 2G, 3G veya 4G kısaltmalı başka teknolojileri almışsa da AIS’in temel yapısını bu TDMA bazlı teknoloji oluşturur. Bu sayede aynı anda birçok geminin haberleşmesi kesintisiz olarak yapılabilmektedir, tıpkı cep telefonlarında olduğu gibi.
AIS’in geliştirilmesinde bir çok neden vardır, özetle en faydalı olduğu alanlar:
- Çarpışmadan korunma
AIS sayesinde gece, sis, fırtına, sağanak yağmur gibi olumsuz hava koşullarında bile gemilerin birbirlerini görmelerini sağlar. Her ne kadar radar bu koşullarda kullanılsa da AIS kimlik bilgisi, tip, rota ve hız gibi bilgileri de içerdiğinden daha fazla bilgi elde etmekte kullanılır. Radarın yerine geçmesi mümkün değildir çünkü radar, basit radar reflektörü olan her yüzen cismi ekran da gösterir, cansalında mahsur kalmış kişileri bile.
- Gemi trafik servisleri
AIS sayesinde hangi geminin nerede olduğu rahatça saptanabilir. Örneğin destek için pilot istemiş bir gemiye tarif gerekmeden hemen ulaşılabilinir. Ayrıca özellikle boğazlarda trafiği yönlendirmek için kullanılır.
- Arama ve kurtarma
Yardım isteyen veya zor durumda olan gemi bu sistem sayesinde rahatça izlenebilinir ve arama kurtarma ekiplerine koordinatlar ve geminin büyüklüğü, tipi vb bilgiler iletebilinir.
- Kaza soruşturması
AIS kaza yapmış gemilerin soruşturmasında da kullanılabilinir. AIS bilgilerini birkaç gün depolanabilmekte ve oluşan kazalar hakkında daha sonra soruşturma yapılan mercilere bilgi sağlayabilmektedir.
- Navigasyona destek
AIS cihazları şamandıra, fener vb gibi navigasyon yapmamızı sağlayacak noktalara da yerleştirilebilinir. Bugün uygulanmamaktadır fakat uygulanmasıyla ilgili çalışmalar yapılıyor.
Aşağıda bir AIS cihazının şeklini görebilirsiniz. AIS cihazları hem yayın alır hem de yayın gönderebilirler (transmit / recieve). Class-A ve Class-B olmak üzere iki tipleri vardır.
Class-A eski modelidir ve SO-TDMA teknolojisini kullanır. Class-B ise daha yeni, az güç harcayan gelişmiş modelidir ve CS-TDMA teknolojisini kullanır.
Türkiye’de (ve bazı farklı ülkelerde) AIS cihazı ek olarak farklı amaçlarla da kullanılır. Bunun için bazı modifikasyonlar uygulanmış tipleri Türkiye’de satılır. Denizcilik Müsteşarlığı’nın talebi olan bu ek özellik bir kart okuyucu özelliğine de sahip. Bu özellik ÖTV’siz yakıt kullanan tekneler için tasarlanmış. Bu kart ÖTV’siz yakıt defteri yerine geçecek olup teknelerin aldığı yakıtın miktarını, nereden, ne zaman alındığını, teknenin bu yakıtı ne kadar sürede tüketeceği gibi bilgileri sınıflandırmak için kullanılmaktadır.
Tüm ticari ve yolcu taşıyan gemilerde AIS zorunludur. AIS cihazı alındığında Denizcilik Müsteşarlığı tarafında onaylanması ve cihazın MMSI numarasının kaydının yapılması gerekmektedir.
MMSI numarası, AIS cihazının gemiyi uzaktan tanımak amaçlı olarak kullanılan ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından sağlanan bir numaradır. Bu numara, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından teknenin bilgileri ile birleştirilerek veritabanına işlenmektedir. Bu sayede yayın yapan AIS cihazın MMSI numarasından hangi gemi veya tekne olduğu bilinebilmektedir.
