Kavança atmak ile ilgili teorik bilgileri “Rüzgarı arkadan alarak seyir ve kavança” adlı makalede açıklamıştık. Şimdi biraz daha gözümüzde canlandırmaya ve tekne personelinin adım adım ne yapması gerektiğini açıklamaya çalışacağız.
Öncelikle temel olarak yapılan işin ne olduğunu aşağıdaki videodan izleyelim. Videoda sol üst köşede mavi ve kırmızı oklarla rüzgarın gelişi yönünü görebilirsiniz. Mavi ok, gerçek rüzgarı (true wind), kırmızı ok ise zahiri rüzgarı (apparent wind) gösteriyor. Diğer tabloda ise “app. wind dr.”, zahiri rüzgarın açısını gösteriyor. Yaptığımız yelken seyri geniş apaz olduğundan rüzgar açısı 135 derece civarında.
Kavança atarken yaptığımız 2 ana işlev var:
1- Dümeni tam ters kontraya aynı açıyı yakalayacak şekilde çevirmek (dümencinin görevi)
2- Ana yelkeni ve flok yelkenini diğer kontradan rüzgar alacak şekilde ayarlamak.
Tüm bu süreçte en önemli konu senkronizasyondur. Kavança atarken tramola atmaya göre dikkat edeceğimiz bir husus bumbadır. Tramola atarken neredeyse ana yelkenle hiç ilgilenmezken, kavança atarken ana yelkenin hızlı bir şekilde yer değiştirmesi hem ciddi yaralanmalara hem de yelken mekanizmalarına zarar verebilir. Flok yelkenin kontra değiştirmesi de tramola atarkenki kadar önemlidir ve aynı şekilde yapılır.
Bu nedenle kavança atarken dümenci, ana yelken tayfası ve floklardan sorumlu tayfaların koordinasyonu gereklidir. Şimdi adım adım yapılacakları sıralayalım:
Kavança prosedürü:
– Öncelikle kaptan kavança atılacağını belirtmek için ve herkesin hazır olması için “alesta kavança” diyerek tüm ekibi uyarır, alesta “hazır” anlamına gelir. İngilizcede bu söz daha basit ve anlaşılırdır (Ready Jibing).
– Daha sonra tüm ekip tek tek “alesta” der (ing Ready) ve kaptana her an kavança yapabileceğini belirtir.
– Kaptan ardından kavança diyerek kavançayı başlatmış olur. Dümenci dümeni diğer kontradan rüzgarı almak üzere bumba yönüne (rüzgar altına) doğru kırar. Burada önemli olan noktaların başında kavança atmadan önce teknenin hızının yeterli olmasıdır. Eğer hız yeterli değilse gerekli trim ayarları yapıldıktan sonra olabilecek en yüksek hızla kavança atmak gereklidir (tramola da olduğu gibi).
– Ana yelken tayfası, bumbanın diğer tarafa hızla geçmemesi için ana yelkeni sanki dar apaz gidecekmiş gibi kapatır. Bu dümencinin dümeni döndürmesiyle başlamalıdır ve ana yelken diğer kontraya geçtiğinde ana yelken tayfası hemen ana yelkeni geniş apaz konumuna getirmek için salar. Bu işlev herhangi bir yaralanmaya veya kazaya neden olmamak için dikkatli ve mümkünse oturularak yapılmalı ve işin ehli olmayanlar mutlaka koruyucu yeken eldiveni giymelidirler. Bu işin adımları ise şöyledir: Kavança atmadan önce ana yelken tayfası ana yelken vincinin kilidini çözer ve hava şartına göre en az 3 kez dolanmış ana yelken ıstakasını sarmak için tutar. Dümenci dönmeye başlayınca hızla bumbayı dar apaza yakın bir seyre getirir ve bekler. Bumba diğer yöne geçince hızla ana yelken ıskatasını geniş apaz seviyesine gelinceye kadar bırakır ve vinci kilitler.
– Paralel olarak flok yelkenlerden sorumlu tayfalardan rüzgar üzerindeki tayfa flok ıstokasını vince sarmaya, rüzgar altındaki ise flok ıstakasını vinçten bırakmaya hazırdır. En kritik zaman, flok ıstakasını bırakacak kişinin zamanında bırakmasıdır. Diğer saran tayfa diğer tayfanın bırakmasını beklediğinden bırakacak kişi tam zamanında bırakmalıdır ve daima flok yelkene bakarak zamanlamayı ayarlamalıdır. Erken bırakılan flok ıstakası, flok yelkeninin erken pırpırlanmasına ve güç kaybetmesine yol açar. Bunun için doğru zamanlama flok yelkeninin üzerinde yük tam kalktığında bırakılmasıdır. Bu sayede mümkün olduğu kadar rüzgar üzerindeki alanda rüzgardan yararlanırız. Diğer flok tayfası ise, hızla flok yelkenini sarar, vince kilitler ve geniş apaz seyrine göre flok yelkenini ayarlar.
– Flok tayfaları flok yelkeni ile uğraşırken dümencinin en önemli görevi tekneyi diğer kontrada geniş apaz olarak yola sokmaktır. Bunu yapmak için rüzgar ve pusula göstergelerine bakılabilinir, öte yandan bu tür göstergeler teknenin dönüş hızından daha geç tepki verdiğinden dönüşlerden önce kerteriz alarak nereye dönüleceği hesaplanırsa kavança atmak daha kolay olur.
