Sanırım herkes hemfikirdir; sisin içinde olmak ve siste seyir etmek son derece kötü bir deneyimdir. Kötünün ötesinde korkutucu ve son derece tehlikelidir.
Eski korsan filmlerinde büyük ahşap yelkenlilerin tepesine ve baş tarafına birer tayfa koyarlar, belirli aralıkla çan çalıp, yaktıkları sarı gaz lambalarıyla hem önlerini görmeye ve karaya çarpmamaya hem de başka bir gemiyle çarpışmamaya çalışırlardı. Filmlerin adını hatırlayamıyorum ama seyrederken bile korku hissediyordunuz, tabi yönetmenin başarısı da oldukça etkiliydi…
Bugün birçok teknede GPS mevcut, yani ekrana bakarak herhangi bir karaya veya sığlığa çarpmadan ilerlemeniz mümkün. Gece yarısı 03:00 sularında hiç önümü göremeden bir koydan çıkmak zorunda kalmıştım, sadece GPS’e bakarak kolayca yolunuzu bulabiliyorsunuz, tabi GPS dümenin hemen önündeyse…
En çok korunmanız gereken diğer gemiler ve tekneler. Orada da başta navigasyon ışıkları ve varsa radarlar devreye giriyor. Büyük tekneler ve gemilerde radar olduğundan onların size çarpma şansı pek yok, tabi tekneniz yeterince büyük ve düzgün bir radar reflektörünüz varsa.
Peki, ufukta sis var, yola çıkmalı mıyız çıkmamalı mı?
Bir çok kaptan için karar vermesi zor bir durum, peki ne yapmak lazım? Şu soruları cevaplamaya çalışmakta büyük yarar görüyorum:
Sisteki görüş mesafesi nedir?
Meteorolojiden veya güvendiğiniz kaynaklardan sisteki görüş mesafesi kaç deniz mili bunu öğrenmekte yarar var. Limandan veya koydan çıktıktan sonra karşılaşacağınız siste görüş mesafesi 1 milin altındaysa durum ciddiye alınmalı ve teknenizde bulunan elektronik cihazlara rağmen çıkmayı tekrar gözden geçirin. Özellikle seyir yaparken akşam saatlerine kalacaksanız veya mevsimden dolayı hava erken kararıyorsa hem karanlık hem sis ikisi birden büyük bir maceraya doğru gidiyor olabilirsiniz. Gece seyirlerinde deneyimsizseniz ve seyir fenerlerini ezbere yorumlamakta güçlük çekiyorsanız macera sizin açınızdan daha büyük olabilir. Bu durumda seyre çıkmak için:
- Daha önce sis veya gece deneyiminiz var mı?
- Seyir fenerlerini iyi yorumlayabiliyor musunuz? Bakınız “Seyir Fenerleri” bölümüne.
- Sesli haberleşme konusunda bilginiz var mı? Bakınız “Sesli Haberleşme” bölümüne.
- Dümenin başında konumlanmış bir GPS cihazınız var mı? El cihazı da olsa yedek GPS cihazınız var mı?
- Sis kornanız var mı?
- Teknede size destek olabilecek yeterince kişi var mı? Deneyimleri nedir?
- Navigasyon ışıklarınız eksiksiz çalışıyor mu?
- Gerekli durumlar için mazot sıkıntınız var mı?
- Tercihen bir radarınız var mı?
- Tercihen bir AIS cihazınız var mı?
Bu soruları çoğuna olumlu yanıt verebiliyorsanız ve mutlaka çıkmak zorundaysanız karar size kalmış. Fakat bu sorulardan çoğuna evet diyemiyorsanız, örneğin GPS cihazınızdan emin değilseniz veya bir taneyse, bozulduğunda kendinizi sisin ortasında yazının başında bahsettiğim korsan dönemlerinden kalma yöntemlerle klasik navigasyon yaparken bulabilirsiniz. Eğer GPS cihazınız hiç yoksa bu durumda kesinlikle yola çıkmanızı önermem.
Yola çıkmak durumunda olanlara tavsiyeler:
1- Görünür olun:
Tüm navigasyon cihazlarını yakın. Radar reflektörünüzün olduğuna emin olun. Üzerinize giydiğiniz giysilerde bile ışık reflektörleri olmasına dikkate edin, varsa bir yelken montu giyin.
2- GPS cihazlarınızı çalıştırın
Teknedeki GPS cihazları dışında varsa telefonunuz üzerinden veya başka cihazlarla da GPS desteği alın. Dümencinin dışında bir kişi GPS’e bakar olsun.
3- Konumunuzu ve rotanızı iyi belirleyin, B-planı oluşturun
Sise girdiğiniz yerin koordinatlarını iyi belirleyin ve bir yere not edin. B-planı olarak GPS bozulduğunda klasik harita üzerinde rotanızı belirleyin, harita açısını pusula açısına çevirip yazın, akıntı ve rüzgar gibi faktörler varsa (İng. leeway) hesaba katın. Rotanız üzerindeki fenerlerin işaretlerini yazın. Karaya çok yakın, sığ sulardan uzak durun.
4- Sis kornası hazır olsun
Bir sis kornası hayat kurtarıcı olabilir. Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğünde 12meterden küçük teknelerde zorunlu olmasa da sis kornası bulundurmak ve gerektiğinde çalmak önemlidir. Kural şöyle; 2 dakikada bir 1 uzun düdük.
5- Çevreyi gözleyin
Bir veya birkaç kişi nöbetleşe pruvayı ve etrafı gözetlesin. Sisin durumuna göre gerekirse bir kişi baş tarafta nöbet tutsun.
6- Varsa radar ve/veya AIS cihazlarını izleyin
Radar ve AIS sistemleri siste hayat kurtarıcı olabilirler. Bunlar dümen başından görünemiyorsa bir kişi bu cihazları izlemek için harita koltuğunda otursun.
