Ana Sayfa Eğitim Rüzgarı arkadan alarak seyir ve kavança

Rüzgarı arkadan alarak seyir ve kavança

5429

Yelkencilikte temelde öğrenilmesi gereken en önemli konulardan biri, tüm rüzgar yönlerinde yelkenin nasıl davranılacağının kavranması ve bu yönlerde nasıl bir yelken ayarı yapmak gerektiğidir. Yelken ayarı derken kabaca yelkenlerin nasıl olması gerektiğinden bahsediyorum, yelkenleri rüzgara göre maksimum verimlilikte kullanmaya yelkenleri trim etmek denilir, şimdilik bu konuyu temel yelkenciliğin dışında tutuyorum. Bugün rüzgarı arkadan alarak seyir ve kavança atmak hakkında bilgi vereceğim.

Aşağıdaki şekilde tüm yönlerde nasıl yelken yapılabileceğini görebilirsiniz. “Rüzgara Doğru Bir Rotaya Gitmek ve Tramola” adlı makalede rüzgar üzerine doğru nasıl gidilebileceğini, volta atmayı ve tramolayı anlatmıştım, yani şeklin sol tarafını anlatmış oldum. Bu makalede ise sol tarafı anlatmaya çalışacağım.

kavança atmak

Şekilden de anlaşılabileceği gibi, rüzgarla birlikte giderken (rüzgar arkadan eserek) temel olarak iki seyir türü vardır, biri geniş apaz diğeri de pupa seyri. Geniş apaz seyrinde rüzgarı yaklaşık olarak 135 derece açıyla arkadan alırız, pupa seyrinde ise 180 derece tam arkadan gelir.

En basitinden başlamak gerekirse, eğer bir A noktasından B noktasına gitmek istiyorsak ve rüzgar direk olarak A noktasından B noktasına doğru esiyorsa, o zaman pupa seyri yaparız. Bu birçok kişi için çok anlaşılabilir bir seyirdir ve önümüzde bir engel yoksa herhangi bir manevra ile de uğraşmak zorunda kalmayız. Rüzgara doğru gittiğimiz seyirde maalesef yelkenli tam rüzgar üzerine gidemediği için bu şekilde düz bir seyir yapmamız mümkün olmuyordu.

Peki rüzgar tam arkadan değil de, örneğin 135 derece açı ile alırsak direk olarak B noktasına pupa seyri yerine geniş apaz seyri ile yine direk olarak gidebiliriz.

Geniş apaz ve özellikle pupa seyri birçok kişi tarafından tercih edilse de, özellikle rüzgar hızı yeterli değilse yavaş ve bazen de sıkıcı seyirlerdir. Yelkenler genellikle arkadan itme gücü ile yetersiz kalırlar, bundan dolayı bu tür seyirlerde baş taraftan balon yelken açılır. Bu da çoğu zaman tatmin etmese de en fazla yapılabilecek şey budur.

Pupa ve geniş apaz seyirlerinde yavaş gidilmesinin nedeni zahiri rüzgar etkisinin tekne üzerinde pozitif bir etkisi olmamasıdır. Bu nedenle yelkenliler bu seyirlerde hiçbir zaman rüzgardan daha hızlı gidemezler, öte yandan orsa ve dar apaz gibi seyirlerde rüzgar hızından da hızlı gitmek mümkündür. Detaylar için “Yelkenliler Rüzgardan Hızlı Nasıl Gidebilirler?” adlı makaleye bakabilirsiniz.

Yavaş gidilmesine pek bir şey yapamasak da sık sık manevra yapılma gereği duyulmaması uzun yolculuklarda büyük avantaj sağlar. Dünya turları genellikle doğudan batıya yapılır, sebebi de pupa yelken ile gidilebilmesidir.

Rüzgar arkadan gelirken, geniş apaz seyirde kontra değiştirilmesine kavança atmak denir. Yani rüzgarı 135 derece iskeleden alırken 135 derece sancaktan almak için kavança atmamız gerekir.

İstemsiz Kavança:

Bunların dışında bu iki seyirde dikkat edilmesi gereken çok önemli bir husus vardır: Yelkenle rüzgar arasındaki açının bozulmaması. Eğer rüzgar stabil bir açıyla esmiyorsa bu seyri boyunca dümenciyi bayağı uğraştırabilir, özelliklede sert esen rüzgarlarda. Bu tür seyirlerdeki en büyük risk “istemsiz kavança” atmaktır.

İstemsiz kavança, geniş apaz seyrinde rüzgar açısının 135 derecelerden 180 dereceye varıp diğer kontraya doğru dönmesiyle gerçekleşir. Bu arkadan gelen rüzgarın aniden değişmesi veya dümencinin yaptığı bir hatadan (iki durumda da dümenci sorumludur) dolayı rüzgarla olan açının iyi ayarlanmaması sonucu oluşur. Yelkenle ilgili kaza tehlikelerin başında gelir, çünkü bumba, 135 derece açıkken diğer kontraya doğru çok hızla geçer ve çok sert bir şekilde diğer kontrada 135 dereceye gelir, bu arada ana yelken ekipmanına çok yük biner. Eğer bumba yanlışlıkla birisine çarparsa ölümcül bir kaza meydana gelebilir veya ana yelken ıskatası tayfalardan birini ciddi şekilde yaralayabilir. Bu tür durumlarda (bumba tam diğer tarafa geçmeden) refleks olarak dümeni bumbanın gittiği yönün tersine çevirmemiz lazım (yekede aynı yöne), aynı otomobilin arkası kaydığında direksiyonu ters tarafa çevirip düzeltmeye çalışmamız gibi. Bunun pratiğini yapmak önemli, fakat bunun dışında rotamızı kontrol edip eğer gerekirse rotada biraz değişiklik yapıp değişen rüzgar açısına doğru güvenli bir dümen tutuşu yapmalıyız. Havanın değişken olduğu durumlarda ise biraz daha dikkatli dümen tutmak ve yorulduğumuzda dümeni diğer dümen tutabilen ekiple dönüşümlü kullanmamız gerekecektir.

Genellikle 37 feet ve üzeri gezi amaçlı yelkenlilerde bumba, 1.9m ve üzerindedir. Hatta gezi sınıfı yelkenlilerinde bumba, bimini’nin üzerinde kalır ve ana yelken arabası da (main traveler) ana direğin yakınındadır. Bu durumlarda istemsiz kavança da teknede bulunanlara zarar gelme olasılığı çok düşüktür. Öte yandan, istemsiz kavança yelken ekipmanlarına her durumda ciddi zarar verebilir ve bu tüm seyri sıkıntıya sokabilecek boyutta da olabilir.

Kavança atarken adımları ve dikkat edilecek noktaları “Adım adım kavança atmak” adlı makalede bulabilirsiniz.