Eğer gitmek istediğimiz yön direk rüzgarın geldiği yönse, farklı yönlerden gitmek istediğimiz noktaya ulaşmak zorundayız. Aşağıdaki şekilden de anlaşılabileceği gibi tam rüzgar üzerine doğru gitmek yelkenle mümkün değildir.
Örnek olarak A noktasında olduğumuzu ve rüzgarın dik olarak estiği B noktasına gitmek istediğimizi düşünelim. Aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi ancak rüzgarın estiği yönün iskele veya sancak tarafında bir C noktası hayal edip önce C noktasına daha sonra da buradan tekrar B noktasına dönerek istediğimiz noktaya ulaşabiliriz.
A noktasından C noktasına dar apaz veya orsa olarak gidip C noktasından tekrar rüzgarı sancak tarafından alarak B noktasına yine dar apaz veya orsa seyri ile gidebiliriz. Bu şekilde rüzgarla hep belli bir derece açı yapmış oluruz ve rüzgar yapılmayan alandan kurtuluruz.
C noktasında yapılan dönüşe tramola (İng. Tacking) denir. A noktasından C noktasına giderken rüzgarı iskeleden aldığımız için bu gidişin adı “iskele kontra” dır. Aynı mantıkla C noktasından B noktasına giderken rüzgar sancaktan eser, bu gidişe ise “sancak kontra” denir. Tramola kavramı ise basit olarak kontra değiştirmekten başka bir şey değildir. Kontra değiştirmenin temel nedeni zig zag yaparak rüzgara karşı ilerleyebileceğimiz açılar oluşturmaktır.
Bu açıların önemi büyüktür, aşağıdaki şekilden de anlaşılacağı gibi A noktasından D noktasına oradan tramola atarak B noktasına gelmemiz “kestirme” gibi algılansa da, rüzgar yapılmayan alana geldiğimizde teknemiz yavaşlar ve sonrasında da durma noktasına gelir. Yelkenlerin üzerinde güç olmadığına ve yapraklandığına dikkat edin.
Bu nedenle gitmek istediğimiz noktaya göre en optimum rotayı belirlemek, en hızlı (ve güvenli) şekilde B noktasına ulaşmak yelkencilerin en büyük uğraşılarındandır. Burada hava koşulları, A-B arasındaki diğer engeller, teknemizin teknik özellikleri ve tayfaların tecrübeleri gibi bir çok faktör hesaplanarak C noktasının neresi olması gerektiği ve hangi açıyla C noktasına gidilmesi gerektiğine karar verilir.
Genel anlamda rüzgar ile yapabileceğimiz açı 45 derece civarındadır. Bu açı gerçekte teknenin kabiliyetlerine göre değişebilir.
Bunu anlamanın en iyi yolu yavaş yavaş tekneyi rüzgar üstüne doğru çevirmektir. Yelkenlerin yapraklanmaya başladığı andan itibaren tekrar tekneyi küçük adımlarla rüzgar altına doğru çevirirseniz, yelkenlerin gergin olduğu nokta “kaba bir hesapla” sizin gidebileceğiniz en dar açıdır. Bu açı, esasında sizin o teknede gidebileceğiniz orsa seyridir, İngilizce’de “Close Haul” denir, bazen de bu açıda yapılan seyir hattına “Borina Hattı” denir.
C noktasında tramola yaparken dikkat etmemiz gereken husus, eğer 45 derce bir açıyla gidiyorsak 90 derecelik bir manevra yapmamız gerekir. Böylece 45 derece iskele kontradan, 45 derece sancak kontraya geçmiş oluruz. Manevra sırasında ana yelken sancak tarafından iskele tarafına, flok yelkenlerde sancak tarafından iskele tarafına geçer. Bundan dolayı tramola atarken dümenci komut verir ve diğer tayfalar bu komutla birlikte ana yelkeni ve flok yelkenlerini diğer kontraya göre çevirirler. Bu işin çok senkron olması gerekir aksi taktirde tekne dönerken hız kaybeder. Hız kaybettiği için zahiri rüzgar hızı da düştüğünden teknenin tekrar kendini toparlaması zaman alır ve bu özellikle yarışlarda ciddi bir dezavantaj yaratır.
Tramola ile kavança (rüzgarı arkadan alırken yapılan manevra) bazen karıştırılır. Tramolada hiçbir zaman akıldan çıkarmayacağınız şey hep rüzgar üzerine gitmenizdir. Rüzgar üzerine giderken tramola yapılır.
Tramola atarken adımları ve dikkat edilecek noktaları “Adım adım tramola atmak” adlı makalede bulabilirsiniz.
