Gökyüzünün ve bulutların okunması hava durumu hakkında önemli bilgiler verebilir. Bulutlar su damlacıkları ve buz kristallerinden meydana gelirler; şekilleri, yoğunlukları, hareketleri hava durumu hakkında birçok bilgi verebilir.
Temelde üç ana bulut tip vardır, Kümülüs, Sirrüs ve Stratüs. Bu üç tip bulutun değişik formasyonlarından başka tip benzer bulutlar oluşur. Hava tahminleri kolaylaştırmak adına bu bulutlar benzer bir şekilde isimlendirilmiştir. Aşağıdaki şekilde çok sık kullanılan bulutların tiplerini ve tiplere göre yüksekliklerini görebilirsiniz. Bunların dışında daha da çeşitli bulutlar olmasına rağmen, hem öğrenilmesi hem de akılda tutulması pratik değildir, en azından denizciler için bilinmesinin çok elzem olmadığını düşünüyorum.
Sık kullanılan bulutların açıklamalarını şu şekilde özetleyebiliriz:
Kümülüs – Cumulus : Alçak bulutlardır 200 ile 2400 metre arasında seyrederler. Beyaz ve parlaktırlar, altları hafif gridir. Yerin fazla ısınması sonucu yükselen havanın soğuması ile oluşurlar. Yüksek basınç veya alçak basınçta bulunabilirler. İyi havanın habercisidirler.
Kümülonimbus – Cumulonimbus : En istenmeyen buluttur, kötü hava, yağmur, şimşek ve sert rüzgar getirir. Kümülüs bulutunun kararsız yapısından oluşur. Yine kümülüs gibi hem alçak hem de yüksek basınçta bulunur ve diklemesine uzanan çok büyük buluttur.
Sirüs – Cirus : Yüksek bulutlardır, çok çabuk biçim değiştirip yayılabilirler. Stratüs’a dönüşürlerse bir gün içinde havanın bozacağını gösterir.
Stratüs – Stratus : En alçak bulutlardandır 200-300 metre yüksekliktedirler, gri renkleri vardır. Daha da alçalabilir ve sis yapısına bürünebilirler. Genellikle hafif yağış getirirler, kalınlaşırlarsa yağış oluşur.
Stratakümülüs – Stratocumulus : Kümülüs bulutları gibi 200-2400 metre arasında seyrederler ve kümülüs bulutlarının fazlaca tabakalaşmasından oluşur. Gri ve beyazımsı renktedir ve koyu renkli bir tarafı vardır. Altocumulus bulutları ile stratocumulus bulutları birbirine her zaman karıştırılabilir fakat altokümülüs bulutları daha yukarıda olurlar. Ara ara yağış getirirler.
Nimbostratüs – Nimbostratus : 300-700 metre arasında alçakta seyrederler, hemen hemen tek tipi vardır, koyu renklidir ve yağmur/kar taşırlar. Genellikle altostartüs bulutunun kalınlaşıp alçalmasıyla oluşur. Çoğunlukla sonbahar ve kışın görülür.
Sirokümülüs – Cirrocumulus : Beyaz, küçük kümler şeklinde yüksek bulutlardır. Altocumuluslarla karıştırılan bir bulut tipidir, gölge bırakmaması ile diğer bulutlardan ayrılır. Diğer bulutlara göre görülme olasılığı daha az olan bir bulut türüdür. Yaz aylarında sirüslerden sonra görülürse kısa süreli sert rüzgar yaratabilir, barometre iyi takip edilmelidir.
Sirostratüs – Cirrostratus : Sirrus bultlarından gelişir, gökyüzünü tamamen veya kısmen kaplayabilir. Gölge bırakmaz, kenar hatları keskindir. İyi bir yağış habercisidir, bir gün içinde yağış görülme olasılığı yüksektir.
Altostratüs – Altostratus : Genellikle gri renklidir, renkleri beyazdan mavimsi renklere kadar değişebilir. Bazen çok geniş şekilde gökyüzünü kaplarlar. İyi bir yağış göstergesi ve fırtına habercisidirler. Daha çok altokümülüslerin değişimleri ile oluşurlar.
Altokümülüs – Altocumulus : Beyaz yada gri renkte, büyük tabaka veya parçalı olarak seyredebilirler. Altostratus bulutu gün içinde değişerek altocumulus şekline dönüşebilir ve bu gün boyunca devam edebilir. Yün demeti şeklindeki görüntülerinden dolayı bazen cirrocumulus bulutlarıyla karıştırılır ama onlardan farkı kütlelerinin büyük olması ve gölgesinin olmasıdır. Genellikle iyi havayı gösterirler.
Aşağıdaki tablo bulutların kodlarını, kısaltmalarını ve sembollerini özetlemektedir.
